Mấy ngày Tết đã qua, hôm qua nhà tôi đã “trút hũ”, nay vào ngày “hạ nêu”, thiên hạ đã lục tục mua bán làm ăn nên Lạc Tâm Các cũng mở cửa, Lang Vườn cũng xin lai rai vài hàng kể chuyện “Tết nhà quê” hầu cùng bạn bè.
Tôi không hiểu sao một từ ngữ có âm sắc của phía Bắc lại dùng để mô tả một hành vi thân thể, một cử chỉ của đa phần những người ở phía Nam.
“Trà chanh chém gió” hay gọn hơn “Chém gió”, tôi chắc là xuất phát từ phía Bắc, người Bắc dùng nhiều, hoặc là những cây viết có lối hành văn, văn phong miền Bắc thường dùng thường nói hơn là những người ở phía Nam. Thay vì “Chém Gió” người miền Nam kêu bằng “Nói Dóc”
Tôi có ý định làm một loạt bài sau một chuyến đi xa. Những cái tứ đã được gạch và đánh dấu * ở đầu dòng… Những số liệu, chi tiết, dữ liệu đã lắp kín mấy trang sổ tay. Chỉ còn việc ngồi vào bàn phiếm.
Thế rồi lấn quấn với mấy việc gia đình vào cuối tháng Tư và kéo rê sang mấy ngày đầu tháng Năm…
Và khi lướt tin với cà phê sáng sau mấy ngày lu bu… Bỗng đất trời và người (không chỉ riêng tôi) chợt nóng bỏng lên như lửa đã phát cháy quanh mình…
Cái ý định nhỏ nhoi kia lập tức như cháy tiêu đi mất. Chẳng là cái thá gì, nhưng tôi cứ nhấp nha nhấp nhỏm, mặt mày bí xị và cảm giác mình đang rơi vào trạng thái bất bình thường.
Cách đây mấy hôm, nhân chuyện tán phét văn nghệ văn gừng với một người bạn mới quen, bà bạn có mail cho tôi một đoạn trong bài ca dao cũ nói về trận lụt kinh hoàng năm Giáp-Tý-1924-ở Phú Yên và nói chờ lúc rảnh rổi sẽ đi sưu tầm cho đầy đủ rồi sẽ có một bài viết về đề tài này cho..vui.
Đoạn mở đầu bốn câu người bạn mail cho tôi như sau:
Dạo này, thanh khoản của tôi đột nhiên sụt giảm nghiêm trọng, tôi triệt để hạn chế tham gia giao thông và từng bước hạn chế tham gia lưu thông hàng hoá, trước tiên là hàng hóa cà phê arabica, gây nên hiệu ứng dây chuyền làm cho tình hình sản xuất tán phét của tôi đình đốn, mất cơ hội gia tăng giá trị gia tăng của nền kinh tế…
- Thôi đi ông Lang Vườn - Có được ít đồng tiêu mẹ nó vào mấy ngày Tết hết rồi; giờ không còn tiền ngồi cà phê chém gió thì nói phứt cho dễ nghe. Lại đi bày đặt vẽ vời. Ông học ở đâu cái mớ hổ lốn kinh-tế-hành-chánh-đàm-thoại ba xu ra thế, hử?
Đã cuối cái tiết đại hàn;chả mấy nữa là đến lập xuân. Thế là Tết. (Lập xuân năm nay đúng vào ngày Nguyên đán).
Nhiều việc chưa xong, khối chuyện còn hẹn lững lờ mà ngày tháng chẳng chờ chẳng đợi. Chuyện nhân gian thì cứ mặc sức mà tất bật bơ phờ; hoặc bác nào ngon thì cứ mà nhẩn nha đủng đỉnh. Thiên địa thì cứ việc tuần hoàn… Tết đến là tết cứ đến-mặc cho các bác có hoàn thành kế hoạch hay không, có đạt tiến độ, chỉ tiêu hay… chỉ… tốn thì cũng mặc. Dầu năm Tỵ chưa đi qua hết nhưng nhiều con rắn bự, mãng xà coi bộ đã chuồn êm. Năm Ngọ còn lấp ló ngoài song mà không chừng Ngựa sẽ vào chuồng sớm.
Thôi thì, hẵng cứ gác lại mọi bộn bề để… lấn quấn loay hoay mà lo chuyện Tết.
Có người bảo rằng tháng mười hai âm lịch trong tiếng Hán gọi là Lạp-nguyệt, theo tên một tục có từ đời nhà Chu (Trung quốc) có lễ tất niên gọi là Đại-lạp, rồi cho rằng người Việt mình đã đọc trại ra thành Chạp = tháng Mười hai = tháng Chạp rồi từ đó mới có các từ ghép chạp mả, giỗ chạp…
Xin thưa ngay là Áo Màu Xanh của tôi chẳng có liên quan, dính dáng gì đến những chiếc áo xanh mà trên túi ngực có gắn thêm cái huy hiệu có cánh tay nắm cây cờ đỏ sao vàng đang tung bay trên nền tròn vạch xanh, chung quanh có dòng chữ đỏ bắt đầu bằng từ ĐOÀN... Tôi thì biết cái gì về chiếc áo xanh đó mà…lảm nhảm.
Chẳng qua là đang đọc lại một số bài và thơ của Tuệ Sỹ, trong đó có bài thơ mà nhiều danh sĩ đã tốn giấy mực ngợi ca, mở đầu bắng hai câu:
Đôi mắt ướt tuổi vàng cung trời hội cũ
Áo màu xanh không xanh mãi trên đồi hoang.. nên dẫn dắt một sự lan man thế thôi.
(Mấy tuần vừa qua, miền Trung tràn ngập đau thương. Thiên tai dập dồn. Lũ chồng thêm lũ.Trong xót xa thương cảm, bà con cả nước đã ra tay cứu, giúp đồng bào mình theo mọi khả năng có được. Sau cơn hoảng loạn và đau thương, người ta cũng phải đi tìm nguyên nhân vì đâu lũ chồng lên lũ, lụt lội liên hoàn. Nhiều bậc trí giả đã chỉ ra nguyên nhân vì thế này thế này… Nhưng vừa rồi một vị PTT đi kinh lý vùng lũ lụt đã kết luận là lũ lụt không phải do việc thế này thế này… Thôi đành. Trời hành cơn lụt mỗi năm… Đau thương tuôn chảy… Cắn răng cam chịu. Quẩn lên chỉ còn biết liều mạng chưởi vung.. Đ.M. ông trời gây nên lũ lụt..
1 - Nếu như bạn thấy người khác không mỉm cười; thì xin bạn hãy mỉm cười với họ. Nụ cười là sứ giả đại diện cho thiện chí của bạn (Your smile is a mesenger of your good will- Dale Carnegie)
2 - Những thứ cao quý nhất và giá trị nhất trên đời không thể nhìn thấy được và không chạm vào được. Chúng chỉ được cảm nhận bằng con tim.
Từ khi xuất hiện đến nay, rất nhiều người đã phán “Người Lái Đò Sông Đà” là bài hay nhất trong tập bút ký “Sông Đà” của Nguyễn-Tuân in lần đầu hồi năm 1960.
Lại nhớ khi bập vào cái bài áp chót trong tổng số 16 bài này, tôi gặp hai dòng đề từ--(Bản in lần thứ 2, NXB Tác-Phẩm-Mới, Hà-Nội, 1976). Một bản in rất xấu, chữ nhỏ, giấy đen, hình thức trình bày đơn điệu, coi bộ hơi kém bắt mắt nếu so với ngay cả những tập nội san học trò của các trường trung học. Không hiểu sao mà vị đại-bút-kí-sĩ đã từng nổi danh là ưa sự cầu kỳ và cái sự đẹp lại chịu để phát hành một bản in như thế. Khi viết xong “Sông Đà” thì Nguyễn-Tuân chỉ mới tuổi 50, in lần thứ hai, cụ cũng chỉ 66, 67 tuổi, thì đúng là phải vào cái “độ” cầu kì lắm lắm, chưa phải là cái thời “liễu”. Không hiểu tâm trạng của Ông hồi đó nhìn “đứa con” mình thấy thế nào?
Vừa rồi, đại gia đình tôi có việc, tôi phải đứng ra có đôi lời thưa gởi với họ hàng quan khách, trong đó có một ý nhỏ là chúng tôi chỉ là những “người tầm thường” nên những ứng xử, những hành trạng cũng chỉ được mong là “tầm thường” như cảo như thảo dung dị và mộc mạc, “tầm thường” mà tự nhiên nhẹ nhàng như cỏ như cây vô danh tầm phào “vô tư” hiện hữu giữa đất trời. Nhưng thật khó mà hình dung là thế giới này, đời sống này mà thiếu vắng những “tầm thường” như thế.
Tôi cố tránh những giòng khởi đầu bài viêt của mình mang hơi hướm u buồn nào đó, hoặc tệ hơn là có cả những từ như phân-ưu-tạ-thế… Nhưng thực tế, cả thế giới đã chuẩn bị để sẽ phải đón nhận một tin như thế, nhiều người đã phải chuẩn bị một tâm thế như vậy, tuy rằng, sáng nay (30-6-2013), khi tôi viết những giòng này, vẫn chưa có thêm tin gì về cái điều u buồn mà nhiều người đã phải chờ đợi.
NELSON ROLIHLAHLA MANDELA.
Tôi không biết khi chuông trời đổ gọi, ai là người ở Nam Phi sẽ được vinh dự soạn lời điếu văn để tiễn biệt một người con vĩ đại của Nam Phi, một nhân cách lớn của nhân loại vĩnh biệt cõi thế. Tôi hoàn toàn vô can và vô tầm về việc này nhưng tôi trông chờ một tình cảm chân thành sâu sắc, một sự ngưỡng mộ lớn lao và một khả năng tu từ ưu việt trong lời ai điếu sẽ đầy xúc động này.
Đã quá thời thu không. Bọn trẻ đã thu diều về, liệng vào xó nhà và biến hết ra bờ kè. Nhà trở nên vắng lặng. Cửa trên cửa dưới cửa hông hai bên mở toan toát hết mà hơi nóng vẫn hun hầm hập.
Những tháng ngày thật khó chịu. Ai cũng than trời nắng nóng. Phố chợ xạc xào, uể oải. Khói sóng như chẳng còn là những sợi tơ vươn phất phơ nhẹ toả vào cao xanh mà như bị oằn oại đẩy qua dặt lại, u uất nặng nề… Đầu óc ong ong mà mệt mỏi. Có một hiệu ứng chăng từ bài thơ của một quan Thượng hồi hưu… Lại thêm bản tin về hai người tuổi trẻ như một điệp khúc còn kéo đến lê thê…
Trong phòng xử án, vị chánh án đang trầm ngâm suy nghĩ trước những cáo buộc của Công-tố-viên đối với một cụ bà bị buộc tội ăn cắp tài sản.
Bà cụ già ốm yếu, gương mặt ngăn nheo hằn rõ những nét khổ đau bị buộc phải bồi thường 1 triệu Rupiah (một khoản tiền lớn). Lời bào chữa của bà - thực ra chỉ là những lời phân trần yếu ớt cho hành vi đáng xấu hổ ở cái buổi hoàng hôn của một kiếp người là vì- gia đình bà rất nghèo, đứa con trai đang bị bệnh hiểm, mấy đứa cháu thì đang đói…
Có tào lao không đúng giờ thì có chứ làm gì có thứ giờ giấc nào qui định để uống cà phê mà bảo đúng với không. Hổm nay nghỉ dài, lệ thường, con bé Hà chỉ ra chơi với em bé San Hô vào chủ nhật. Hôm nay thứ hai, nhưng còn nghỉ nên chị út lớp ba của tôi cứ nhèo “Ba chở con ra chơi với em San Hô đi”. Bé San Hô là cháu nội của anh chị Tấn, thường ngày, sáng đi làm, ba mẹ cháu gùi đi nhà trẻ rồi đến cửa hàng luôn. Ngày trường nghỉ, San Hô ở với ông bà nội, tắm-rửa-ăn-uồng-ngủ-nghê ông bà ô-sin luôn. Vợ chồng anh Tấn trước khi ra đường nhựa này mở quán cà phê là chỗ chung hàng rào với chúng tôi, cô út của chúng tôi từ năm lẩm chẩm biết đi, đã chun hàng rào qua nhà “bác Tấn” suốt, có khi cơm nước bên ấy luôn.
Sau khi bảo phụ lái đóng kín cửa lên xuống, cậu tài trẻ nhìn nhanh ra phía sau, ngạc nhiên: “Ủa, sao xe mình đực rựa không hà?” Mà quả thật, chuyến xe chất lượng cao chạy tuyến Đà Nẵng-Tuy Hoà hôm ấy chỉ toàn là đàn ông.
Một sĩ quan cấp tá đi công tác, mấy cậu sinh viên Phú Yên về quê nghỉ Tết, hai ông cụ thăm sui gia, một trung niên đi khám bệnh hồi gia… Trong tiếng nhạc nhè nhẹ, tiếng máy xe rì rì, không ai nói với ai điều gì. Cậu tài xế lại oang oang: “Các bác, các chú thấy chưa? Nãy giờ mà có mấy bả thì rôm rả đủ thứ chuyện trên trời dưới đất rồi. Thế mới biết, thiếu mấy chị em ta thì mày râu mình sống sao vui được?”. Trên xe rộ lên nhiều tiếng cười tán thưởng rồi ngay sau đó lại chìm vào im lặng…
